Konkurs na wykonanie koncepcji architektoniczno-funkcjonalnej punktów wejścia do Tatrzańskiego Parku Narodowego

Punkt wejścia do Doliny Kościeliskiej i Doliny Białego.

Założenie urbanistyczne

Podstawowym celem postawionym przed projektem była poprawa obecnych, dysfunkcyjnych rozwiązań przestrzennych poprzez zastąpienie istniejących obiektów nową kubaturą i współgrającym z nią zagospodarowaniem terenu. W przypadku Doliny Kościeliskiej projektowany budynek dłuższą osią ustawiony jest równolegle do ciągu pieszojezdnego. W Dolinie Białego natomiast budynek stoi w miejscu gdzie schodzą się pod kątem dwa kierunki Drogi Pod Reglami. W obu przypadkach projektowana bryła stanowi czytelny i widoczny z daleka symbol oraz sygnał iż podróżny przekracza granicę TPN. Budynki nie kolidują ani z ruchem pieszym, ani z kołowym.

Towarzyszące obiektowi zagospodarowanie terenu stanowi jego rozwinięcie. Elementy informujące, takie jak mapa, mapa topograficzna dla osób niedowidzących, informacja o walorach TPN, cenach etc ustawione zostały zarówno przed jak i za wejściem na teren Parku.

W Dolinie Kościeliskiej z uwagi na duże natężenie ruchu przewidziano rozdzielenie ruchu do i z obszaru TPN. Dzięki podcięciu bryły budynku możliwe jest korzystanie ze wszystkich zlokalizowanych weń funkcji zarówno dla osób wybierających się do Doliny jak również dla powracających.

W obu przypadkach wejść zaprojektowano adekwatne do natężenia ruchu zgrupowania ławek, stołów i stolików w bezpośrednim sąsiedztwie budynku tak na wejściu jak i wyjściu.

Forma

Nadrzędną cechą którą powinien się cechować projektowany budynek niezależnie od lokalizacji był brak dosłowności w interpretowaniu jego odwołań. Zaletą przyjętej stylistyki jest to iż w zależności od obserwatora, odszukać w niej można korelację z formą gór, wertykalnym charakterem krajobrazu porośniętego lasem, formy drzewa, szałasu czy wreszcie archetypicznej formy domu podhalańskiego. Istotne było uzyskanie takiego efektu wizualnego, w którym ciężko jest powiązać bryłę z krajobrazem miejskim ale też przez swój modularny porządek i dyscyplinę, rytm, nie można uznać jej jako integralny element krajobrazu Doliny.

Budynek stoi na granicy dosłownie i w przenośni. Czerpie inspiracje z dziedzictwa kulturalnego z jednej strony, rygorystycznie przestrzegając jego architektonicznego, uporządkowanego języka. Z drugiej zaś strony materiałem, jego umiejętnością zmiany barwy i faktury, rytmem i deformacją naśladuje kształty tła.

Projekt przewiduje powstanie modułów stanowiących wielokrotność lub deformację podstawowego elementu zbliżonego w rzucie do kwadratu o boku 6 metrów. Każdy z budynków składa się z zestawu form ukształtowanych w jednolitą, zwartą kubaturę.

Dzięki wprowadzeniu do całego założenia form pomocniczych w postaci wolnostojących graniastosłupów, pełniących funkcje informacyjną, sama bryła wejścia pozbawiona będzie jakichkolwiek ozdobników zaburzających jej odbiór. Jedynym elementem dodanym jest subtelnie wykonany napis informujący o nazwie doliny oraz logotyp TPN. Ta wstrzemięźliwość ma na celu uporządkowanie chaosu informacyjnego, uwypuklenie i właściwą ekspozycję architektury, podkreślenie i wyodrębnienie wiadomości w miejscach dla nich przewidzianych oraz hierarchizację przestrzeni wokół.

Budynek wejścia do Doliny Kościeliskiej i Doliny Białego posiada podcięcie o prześwicie h=3 metry dla zapewnienia turystom komfortu w użytkowaniu zaplecza sanitarnego, przy kupowaniu biletów czy korzystaniu z informacji turystycznej. Kształt podcięcia oraz zróżnicowanie barwy materiału przywołują atawistyczne skojarzenia ze schronieniem, miejscem bezpiecznym, jaskinią czy szałasem.

Założenia ideowe

Wytyczna projektowa zakładająca powstanie 15 punktów wejścia do dolin tatrzańskich narzuciła konieczność konstruowania brył w oparciu o powtarzalne, uniwersalne i adaptowalne moduły. Na cele niniejszego opracowania powstały trzy podstawowe elementy: A, B i C. Wejście do Doliny Kościeliskiej składa się ze wszystkich modułów, tj A+B+C. Dolinę Białą natomiast obsługujeę budynek składający się z dwóch modułów A, tj A+A.

Powyższe założenie ideowe pozwala, w oparciu o moduł bazujący w planie na kwadracie 6×6 metrów, wymodelowanie wejść do każdej z rozpatrywanych dolin, przy jednoczesnym zachowaniu charakteru wspólnego dla wszystkich budynków. Forma w każdym zestawieniu zyskuje cechy archetypu wyraźnie wyróżniającą ją od architektury i krajobrazu znajdującego się w tle.

Materiały

Elewację budynku pokrywa rytmicznie rozmieszczona, drewniana, przestrzenna struktura, składająca się z wertykalnie mocowanych desek. Ciemny kolor barwionego drewna z czasem nabierze patyny, zmieni kolor, zszarzeje, być może pokryje się mchem. Czas sprawi iż wybijający się na pierwszy plan porządek, geometria i rytm stracą na znaczeniu. Zmieniający się kolor nabierze cech wspólnych z krajobrazem doliny.

Dzięki konsekwencji w stosowaniu drewna na elewacji uzyskano jednolitą, czytelną formę. Rozrzeźbienie podkreśla zmiana barwy i natężenia koloru poniżej linii cięcia bryły. Jaśniejszy odcień i lepiej widoczne usłojenie materiału, wraz ze zmianą kierunku deskowania ma na celu optyczne powiększenie zadaszonej części budynku i zwiększenie wrażenia bezpieczeństwa i komfortu.

Zamykane i otwierane na czas pracy okiennice, wykonane również z drewna, mają dwie funkcje. Otwarte osłaniają kupujących przed wiatrem zapewniając im jednocześnie prywatność. Po zamknięciu sprawiają zaś iż budynek, szczególnie o zmierzchu, przypomina skałę lub element górzystego krajobrazu znajdującego się za jego plecami, chroniąc jednocześnie wnętrze.

Zestaw kolorystyczny poza barwioną deską drewnianą uzupełniają bielona, wodoodporna sklejka we wnętrzach oraz beton z odciśniętym rysunkiem deskowania jako podwalina budynku.

Funkcja

Zgodnie z wytycznymi, projektowane budynki spełniają wytyczne zawarte w programie.

Obiekt w Dolinie Kościeliskiej składa się z trzech różnych modułów A, B i C. Jest rozbudowany i podzielony funkcjonalnie na dwie części, mogące pracować razem lub osobno w zależności od natężenia ruchu turystycznego. W budynku zaprojektowano trzy stanowiska punktów biletowych, wraz z miejscem na ekspozycję oraz niezależne stanowisko dla informatora turystycznego. W okresie wzmożonego ruchu pracować będą wszystkie stanowiska kasowe a w razie potrzeby, bilety sprzedawać będzie też można w okienku informacji turystycznej. W okresie kiedy turystów będzie mniej, do ich obsługi wystarczy stanowisko informacji turystycznej pełniącej jednocześnie funkcję okna biletowego. W obiekcie zaprojektowano toalety ogólnodostępne wraz z toaletą dla osoby niepełnosprawnej. Miejsca pracy wyposażone są w niezależne zaplecze socjalne i sanitarne.

Obiekt w Dolinie Białej składa się z dwóch podobnych modułów. Jest podzielony funkcjonalnie na dwie części. W budynku zaprojektowano stanowisko obsługi turystycznej oraz toalety ogólnodostępne wraz z toaletą dla osoby niepełnosprawnej.

W obu przypadkach obiekty są dostępne ze szlaku i stanowią wyraźną granicę – bramę Tatrzańskiego Parku Narodowego. Ruch turystów wchodzących i wychodzących ukazano na planie sytuacyjnym.

Konstrukcja

Projektowane budynki został zaprojektowane jako modularne, co umożliwia ich wcześniejsze prefabrykowanie. Konstrukcję nośną stanowią belki drewniane (z drewna klejonego).

Dostęp dla osób niepełnosprawnych

Projektowane obiekty są dostępne dla osób niepełnosprawnych, zaprojektowano dla nich również toalety ogólnodostępne.

Projekt: 2015;

Status: projekt konkursowy, V miejsce;

Lokalizacja: Tatrzański Park Narodowy, Polska;

Autor: Andrzej Niegrzybowski, FOGO Architekci